Bilindiği üzere 18.03.2018 tarih ve 30364 mükerrer sayılı resmi gazetede yayınlanan Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelik ile daha önce kullanılan 1. Derece Deprem Bölgesi gibi kavramlar kaldırılmış olup, konum bazında Deprem Tehlike Haritaları oluşturulmuştur. Bu konuda, arsasının deprem tehlike parametreleri hakkında bilgi edinmek, araştırmalarında kullanmak, jeoteknik rapor hazırlamak için veri elde etmek isteyen kişiler e-devlet platformu üzerinden Türkiye Deprem Tehlike Haritaları uygulamasına giriş yaparak verileri temin edebilir. Daha önce dört grupta sınıflanan zeminler, bu yönetmelik ile ZA’dan ZF’ye kadar 6 grup içerisinde değerlendirilmiştir. Bunlar içerisinde ZA en dayanaklı zemin sınıfına karşılık gelmekte iken, ZF grubu ise sıvılaşabilir, taşıma gücü düşük vb. olan riskli zeminleri ifade etmektedir.
Deprem yönetmeliğinde yapılan değişikliğe bağlı olarak 09.03.2019 tarih ve 30709 sayılı resmi gazetede Zemin ve Temel Etüdü Uygulama Esasları ve Rapor Formatı yayınlanarak yürürlüğe girmesi ile birlikte; 28.06.1993 tarih ve 373 sayılı genelge ile yayınlanan Zemin ve Temel Etüdü Raporunun Hazırlanmasına İlişkin Esaslar ile 10.08.2005 tarih ve 815 sayılı oluru ile yayınlanan Bina ve Bina Türü Yapılar İçin Zemin ve Temel Etüdü Raporu Genel Formatı yürürlükten kaldırılmıştır. Yeni formatta Zemin Etüt çalışmaları içeriği bakımından üç kategoride sınıflara ayrılmıştır. Kategoriler; yapı ve bileşenlerinin özellikleri ve büyüklükleri, zemin birimlerinin özellikleri, civar yapılar, yeraltı suyu, çevre koşulları, bölgesel deprem özellikleri yönlerinden değerlendirilmiştir. Sahaya özel deprem tehlikesinin belirlenmesi, deprem etkisi altında doğrusal olmayan zemin davranış analizleri, deprem etkisi altında doğrusal olmayan yapı-kazık-zemin etkileşimi analizleri için yapılan zemin ve temel etütleri de kategori-3 kapsamında olup, Zemin ve Temel Etüdünün planlaması aşamasında, belli ise Tasarım Gözetimi ve Kontrol hizmetini veren kişinin görüşlerinin alınması önerilmiştir.
Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği Kapsamında Yapılacak Tasarım Gözetim ve Kontrolü Hizmetlerine Dair Tebliği 11.01.2019 tarih ve 30652 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup, burada Tasarım Gözetim ve Kontrolü Hizmeti verecek İnşaat Mühendislerince istenecek belge ve şartlar açıklanmıştır. Tasarım Gözetim ve Kontrolü Hizmeti belgesi alanların listesi Bakanlığımız Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü internet sitesinde güncel olarak paylaşılmaktadır. Bu geçiş dönemi içerisinde, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 01/10/2019 tarihine kadar, Bakanlığımızın hazırladığı listede görevlendirme yapılacak uzmanlık sınıfında veya bu tebliğe göre görevlendirilebilecek durumda ya da yeterli sayıda tasarım gözetmeni bulunmaması hâlinde, yapı sahibinin talebi üzerine, Komisyonca listelerin dışından da yalnızca bu işe mahsus hizmet alımına izin verilebilir. Bu şekilde görevlendirilenlerin; tebliğin 5’inci maddenin birinci fıkrasında sayılan koşulları sağlaması, ilgili olduğu uzmanlık alanı dikkate alınarak Komisyon tarafından tebliğde ek -2’ye göre yapılacak değerlendirme sonucu asgari 50 puanı sağlaması, yeterli görülmüştür. Bu kapsamda görevlendirilenler listeye kaydedilmezler, ancak adlarına geçici sicil açılır. Yapılan tasarım gözetimi hizmeti kazanılmış bir hak teşkil etmemekle birlikte, uzmanlık alanında deneyimde dikkate alınır. Ayrıca; Tasarım gözetmenliği sicili ve listesinde kayıtlı olmayıp da bu madde uyarınca görevlendirilenlerin, 8 inci maddede belirtilen ilkelere aykırı olarak tasarım gözetmenliği faaliyetinde bulunduklarının tespit edilmesi hâlinde, Komisyon kararıyla tasarım gözetmenliği yapmaktan yasaklanır.
Zemin ve Temel Etüt Raporları, zemin araştırma sonuçlarının sunulduğu Veri Raporu ile Tasarıma yönelik değerlendirmelerin yapıldığı Geoteknik Rapor iki bölümden oluşur. Her iki rapor tek bir kapak sayfası altında verilmelidir. Bu Uygulama Esasları doğrultusunda; belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan, planı bulunan veya bulunmayan alanlarda yapılacak yapıların fen, sağlık ve sürdürülebilir çevre şartlarına uygun projelendirilmesi, parsel bazında yapılacak Zemin ve Temel Etüt Raporlarındaki arazi ve laboratuvar deneylerinin proje amacına uygun olarak planlanması, yapılması, raporlanması ve kontrolü, yapım aşamasında ortaya çıkabilecek maliyet arttırıcı unsurların en aza indirilmesi sağlanacaktır.
